ضحی (شهیدمحمودرضابیضائی)

فلسفه خواندن نماز آیات 

✍️آئین درخشان اسلام، بر همه افراد مسلمان واجب کرده در موقع گرفتن خورشید و ماه به پروردگار بزرگ، توجه پیدا کنند و دو رکعت نماز آیات بخوانند.
برای اینکه فلسفه نماز آیات روشن گردد، توجه به این نکته لازم است که مردمان دوران جاهلیت تصور می کردند خورشید و ماه، چون نور می دهند قابل پرستش هستند و باید دربرابر آنها تواضع و سجده کرد. آئین درخشان اسلام برای این که عقیده آنها را باطل کند و به مردم جهان بفهماند خورشید و ماه، قابل پرستش نمی باشند بلکه مخلوق و نشانه ای از قدرت خداوند هستند، دستور داده در موقع گرفتن خورشید و ماه، متوجه پروردگاری شوید که آنها را آفریده و از او درخواست کنید این حادثه را برطرف کند چون ممکن است خداوند برای کیفر و عذاب مردم آن را به وجود آورده باشد.
امام رضا علیه السلام می فرماید:
انّما جُعِل الکسوف صلوة لِانّه من آیات الله عزوجل لایدری الرحمة ظهرت ام لِعذاب فَاحَبَّ النّبی (ص) ان تفزع امّته الی خالِقِها و راحِمها عِند ذلک لِیصرف عَنهم شَرّها و یقیهم مکروهها کما صَرف عن قَوم یونس حین تضرّعوا الی الله عزوجل[1]
برای گرفتن خورشید و ماه، نماز خواندن واجب است چون پیدایش این حادثه از آیات پروردگار می باشد و معلوم نیست به عنوان رحمت ظاهر شده یا برای عذاب مردم، پس رسول اکرم (ص) دوست دارد که افراد امتش در وقت گرفتن خورشید (و ماه) به سوی آفریدگار و رحم کننده خود، پناه ببرند و به او استغاثه نمایند تا خداوند بلا را از آنها برطرف کند و از آثار نامطلوب آن حفظشان نماید همانطوری که عذاب را از قوم یونس برطرف نمود هنگامی که به سوی خداوند پناه بردند.
امام صادق علیه السلام می فرماید:
زلزله و آنچه مانند آن است به خاطر پند گرفتن مردم و بیم دادن آنان است تا مردم از خداوند پروا کنند و از گناهان دست بردارند.[2]
در روایت دیگر آمده است:
پدیده هایی همچون زلزله، کسوف، خسوف و بادهای ترسناک از نشانه های قیامت است، پس هنگامی که یکی از این پدیده ها رخ داد، قیامت را به یاد آورید و به مساجد روی آورید و در پیشگاه الهی تضرع نمایید.[3]
فلسفه وحکمت نماز آیات، تنها ترسیدن و وحشت از برخی پدیده ها نیست. برای پدیده هایی مانند کسوف و خسوف، نماز آیات واجب شده است، در حالی که مردم به طور معمول از آنها وحشت و ترسی ندارند یا حتی نماز هنگام زلزله و بادهای سیاه، مقید به ترس نیست.
بنابراین، حکمت نماز آیات هر چند در برخی موارد، شاید ترس مردم باشد که به واسطه نماز آیات به آرامش و امنیت خاطر برسند: «أَلا بِذِکرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ»[4] اما حکمت های دیگری نیز دارد.
از مجموعه روایاتی که درباره نماز آیات آمده است برداشت می شود که بروز این پدیده ها که معمولًا غیر عادی و خارج از روند زندگی، انسان ها است، موقعیتی مناسب برای روآوردن به سوی خداوند و خواندن نماز است. در روایتی پیامبر اکرم (ص) می فرمایند:
خورشید وماه به خاطر مرگ یا زندگی کسی کسوف و خسوف نمی شوند. این دو از نشانه های خداوند متعال می باشند، هنگامی که خسوف و کسوف را مشاهده کردید برای نماز خواندن به مساجد بروید.[5]
در روایت دیگری آمده است:
پدیده هایی همچون زلزله، کسوف، خسوف و بادهای ترسناک از نشانه های قیامت است. پس هنگامی که یکی از این پدیده ها رخ داد، قیامت را به یاد آورید و به مساجد رو آورید و در پیشگاه الهی تضرع نمایید.
افزون بر آن، نماز آیات مانعی برای پناه بردن برخی از مردم به یک سلسله امور خرافی است. اسلام، با واجب کردن نماز آیات، به هنگام این پدیده ها مردم را از توجه به اوهام و خرافات بازداشته و افکار آنان را به نقطه ای که سرچشمه تمام حوادث گیتی است متوجه ساخته است، همچنان که حضرت ابراهیم از افول ماه و خورشید، توحید را نتیجه گرفت و فرمود:
إِنِّی وَجَّهْتُ وَجْهِی لِلَّذِی فَطَرَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ حَنِیفاً وَ ما أَنَا مِنَ الْمُشْرِکینَ[6]
✨✨✨✨✨✨
من روی خود را به سوی کسی کردم که آسمانها و زمین را آفریده؛ من در ایمان خود خالصم؛ و از مشرکان نیستم!
در واقع شاید نام گذاری نماز آیات (نماز نشانه ها) به همین دلیل باشد که انسان با این نماز، این پدیده ها را نشانه ای از قدرت، عظمت و مالکیت خداوند برای همه چیز بداند.
?پی نوشت ها
[1] . تفسیر نورالثقلین، ج 2، ص 330.
[2] . بحارالانوار، ج 57، ص 130.
[3] . همان، ص 484.
[4] . رعد/ 28.
[5] . وسایل الشیعه، ج 7، ص 492.
[6] . انعام/ 79.