ضحی (شهیدمحمودرضابیضائی)

حکمت 48 به پنهانی عیب ها مغرور نشو

«َقالَ(ع):عَیبُکَ مَستُورٌ مَا أسعَدَکَ جَدُّکَ؛ عیب تو(از دیده ها)پنهان است، مادامی که دنیا به تو روی آورده است.»

☀️واژگان مهم:

مَستُور: پوشیده، پنهان شده مَا اَسعَدَک: مادامی که نیک بخت کرد تو را جَدُّکَ: تلاش و سعی تو

☀️چکیده مفاهیم:

عیب های انسان تا زمانی پوشیده می ماند که تلاش برای پوشاندن آنها به نتیجه برسد و شرایط زندگی و موقعیت های اجتماعی موافق میل انسان پیش رود اما همیشه ممکن نیست ممکن است این پرده پوشاندن عیوب کنار برود و مردم از آن با خبر شوند. بهترین راه ممکن برای حفظ عیوب از دیگران برطرف کردن عیوب است نه پوشاندن آنها که چه بسا تلاش انسان برای پوشاندن عیوب به جایی نرسد.

☀️نکته ها:

1- این حکمت در صدد برانگیختن انسان برای برطرف کردن عیب ها و مغرور نشدن به پرده پوشی خداوند است. 2- بسیاری از اشخاص به جای پرداختن به عیوب پنهان و آشکار خویش به دنبال عیب جویی و سرزنش دیگران هستند.

☀️پیام ها:

مخفی بودن عیوب نباید باعث فراموشی آنها یا غرور شود؛ بلکه باید با استفاده از این فرصت به اصلاح خود و رفع عیوب بپردازیم؛ چون اگر در دنیا پرده ها کنار برود مردم از آن عیوب آگاه می شوند در آن حالت همت ما بیشتر صرف پاسخ گویی به مردم و توجیه عیب ها خواهد بود.☘️☘️

?محمد رضا زاده جویباری و همکاران، ترجمه و مفاهیم حکمت 1تا 110 نهج البلاغه، ص122و123.

فقیری که آخرت نفروشد و عالمی که عمل کند در کلام امام علی(ع)

امیرالمومنین امام علی علیه السلام به جابر بن عبد اللَّه انصاری فرمود:

ای جابر استواری دین و دنیا به چهار چیز است: عالمی که به علم خود عمل کند، و جاهلی که از آموختن سرباز نزند، و بخشنده ای که در بخشش بخل نورزد، و فقیری که آخرت خود را به دنیا نفروشد.

پس هر گاه عالم علم خود را تباه کند، نادان به آموختن روی نیاورد.

و هر گاه بی نیاز در بخشش بخل ورزد، تهیدست آخرت خویش را به دنیا فروشد.

ای جابر کسی که نعمت های فراوان خدا به او روی کرد، نیازهای فراوان مردم نیز به او روی آورد، پس اگر صاحب نعمتی حقوق واجب الهی را بپردازد، خداوند نعمت ها را بر او جاودانه سازد، و آن کس که حقوق واجب الهی در نعمت ها را نپردازد، خداوند، آن را به زوال و نابودی کشاند.

 متن حدیث: 

 قَالَ ( علیه السلام ) : لِجَابِرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ الْأَنْصَارِیِّ :یَا جَابِرُ قِوَامُ الدِّینِ وَ الدُّنْیَا بِأَرْبَعَةٍ عَالِمٍ مُسْتَعْمِلٍ عِلْمَهُ وَ جَاهِلٍ لَا یَسْتَنْکِفُ أَنْ یَتَعَلَّمَ وَ جَوَادٍ لَا یَبْخَلُ بِمَعْرُوفِهِ وَ فَقِیرٍ لَا یَبِیعُ آخِرَتَهُ بِدُنْیَاهُ فَإِذَا ضَیَّعَ الْعَالِمُ عِلْمَهُ اسْتَنْکَفَ الْجَاهِلُ أَنْ یَتَعَلَّمَ وَ إِذَا بَخِلَ الْغَنِیُّ بِمَعْرُوفِهِ بَاعَ الْفَقِیرُ آخِرَتَهُ بِدُنْیَاهُ یَا جَابِرُ مَنْ کَثُرَتْ نِعَمُ اللَّهِ عَلَیْهِ کَثُرَتْ حَوَائِجُ النَّاسِ إِلَیْهِ فَمَنْ قَامَ لِلَّهِ فِیهَا بِمَا یَجِبُ فِیهَا عَرَّضَهَا لِلدَّوَامِ وَ الْبَقَاءِ وَ مَنْ لَمْ یَقُمْ فِیهَا بِمَا یَجِبُ عَرَّضَهَا لِلزَّوَالِ وَ الْفَنَاءِ.

 "نهج البلاغه، حکمت 372.

حکمت72 

محدودیت و فنای دنیا

«وَقالَ (ع) کُلُّ مَعدُودٍ مسنقَضٍ وَ کُلُّ مُتَوَقِّعٍ آتٍ؛ هر چه شمردنی است، پایان یافتنی است، و هر چه انتظار آن می رود، امدنی است.»

☀️واژگان مهم:

مَعدود: شمرده شده، شمردنی.(«شیء معدود» یعنی چیز قابل شمارش) مُنقَض: به سر آینده مُتَوَقّع: انتظار رونده آتٍ: رسنده(به در آینده)

☀️چکیده مفاهیم:

این حکمت تذکر می دهد که به زودی از عرصه هستی رخت بر خواهید بست ، چنان که گویا وجود نداشته اند و آنچه از امور اخروی مانند: مرگ و برانگیخته شدن ، قطعا رخ خواهد داد.

☀️نکته ها:

1- از ویژگی های مادیات، محدودیت و پایان پذیری است مانند: مال ثروت، شهرت، مقام، و ….که شمردنی هستند. و چیز محدود نمی تواند اندیشه انسان را به دنبال سعادت و کمال بی پایان سیراب کند. 2- منظور از«متوقع» هر چیزی است که نمی توان از آن فرار کرد و دیر یا زود ایجاد می شودمانند: مرگ و برانگیخته شدن پس از آن

☀️پیام ها:

1- مال و ثروت محدود است و تمام می شود به جای دل بستن به امور فنا پذیر باید همت و دل بستگی خود را به لذت بی زوال و کمال مطلق صرف کرد. 2- عمر با تلخی و شیرینی به پایان می رسد پس باید از این وقت باقی مانده برای آخرت توشه فرستاد 3- انسان مؤمن زیرک است و توجه و همت خود را صرف آینده و اموری که فرا می سند می کند.

منبع: محمد رضا زاده جویباری و همکاران، برگزیده راه روشن، ترجمه و مفاهیم حکمت های 1تا 110 نهج البلاغه، ص173و174

☘️☘️ حکمت 7

شگفتیهای بدن انسان

«وَقالَ(ع): إعجَبُوا لهِذا الإنسانِ یَنظُرُ بِشَحمٍ، وَیَتَکلَّمُ بِلَحمٍ،و یَسمَع بِعَظمٍ، و یَتَنفَّسُ مِن خَرمٍ؛ به شگفت آیید برای این انسان که با #پیهی[چشم] می بیند، و با #گوشتی[زبان] سخن می گوید و با #استخوانی[گوش] می شنود، و از شکافی[بینی] نفس می کشد. ☀️واژگان مهم: إعجَبوا: به شگفت آیید بِشَحمٍ: با چربی و پیهی بِلَحمٍ : با گوشتی بعَظمٍ: با استخوانی خَرمٍ: شکافی ☀️نکته ها: 1 - این اجزا با #سادگی که دارند و #ویژگی منحصر به فرد اعضای مشابه ندارند، هر کدام از #گوشت و #پیه قادر به انجام وظایف این #سه عضو نیست بلکه #گوشتی صحبت می کند که از سوی خالق توانمندی تکلم در آن قرار داده شده است. 2-#دانشمندان متحیرند که چگونه #تصویری که بر روی #شبکیه چشم می افتد، #تحلیل و بررسی و درک می کند یا وقتی امواج کوبنده بر #پرده صماخ گوش اثر می گذارند، چگونه #مغز و روح آنها را از هم تشخیص می دهد و می داند آنها چه هستند و چه می گویند. ☀️پیام ها: #انسان #شگفت ترین عالم #وجود است، #تفکر و دقت در آفرینش این موجود پیچیده دو ثمر دارد: 1 - #عظمت خالق و آفریدگار را حکایت می کند پس باید #تعظیم کنیم و شکر گذار باشیم. 2-به انسان توجه می دهد که چقدر #ظریف و ضعیف است؛ پس باید از مرکب #غرورش پایین آید.یکی از #مهم ترین و #بهترین راه های #خدا شناسی، #معرفت نفس و #خود شناسی است. ☘️☘️

منبع: برگزیده راه روشن، ترجمه و مفاهیم حکمت 1تا 110 نهج البلاغه، محمد رضا زاده جویباری و همکاران، ص26و27 

عاقبت آرزو پروری

«وَ قالَ(ع): مَن جَرَی فِی عَنَان أمَلِهِ عَثَرَ بِأجَلِهِ؛ هر که به دنبال آرزوی خود بشتابد و مهارش را رها کند مرگ او را می لغزاند.» ☀️واژگان مهم: جَرَی: راه افتاد، جاری شد عِنَان: لگام عَثَرَ: افتاد، لغزید ☀️چکیده مفاهیم: این جمله امام(ع) در مورد #ناپسندی و نادرستی #آرزوهای دراز است که #مرگ، راه رسیدن به آنها را #قطع می کند.(شرح ابن میثم، ج5، ص2480) ☀️پیام ها: 1-#آرزوهای ما چون اسبانی سرکش هستند که اگر افسارشان به دست ما باشد ما را به مقصد می رسانند. اما اگر #افسارشان را رها کنیم، ما را زمین زده و #هلاک می کنند. 2- یاد #مرگ یکی از مؤثر ترین راه های #زدودن و رهایی یافتن از #آرزوهای دور و دراز است. ☘️☘️ ?محمد رضا زاده جویباری و همکاران، برگزیده راه روشن،ص49 و50

چگونگی دفع شر و بدی و قصاص

امیرالمؤمنین علیه‌السلام:
رُدُّوا الْحَجَرَ مِنْ حَيْثُ جَاءَ، فَإِنَّ الشَّرَّ لاَ يَدْفَعُهُ إِلاَّ الشَّرُّ.

سنگ را از همانجا كه آمده بازگردانيد، چرا كه شر و بدى را جز با (همان) شر و بدى نمى توان دفع كرد.

?شرح حکمت :
دشمنانى كه با تمام قوا به مسلمانان حمله مى كنند جز با مقابله به مثل دست از شيطنت خود برنمى دارند و اين شبيه چيزى است كه قرآن مجيد در آيات فراوانى بيان فرموده است :
«الشَّهْرُ الْحَرامُ بِالشَّهْرِ الْحَرامِ وَالْحُرُماتُ قِصاصٌ فَمَنِ اعْتَدى عَلَيْكُمْ فَاعْتَدُوا عَلَيْهِ بِمِثْلِ مَا اعْتَدى عَلَيْكُمْ وَاتَّقُوا اللّهَ وَاعْلَمُوا أَنَّ اللّهَ مَعَ الْمُتَّقينَ؛
ماهِ حرام، در برابر ماهِ حرام! (اگر دشمنان، احترام آن را شكستند و در آن با شما جنگيدند، شما نيز حق داريد مقابله به مثل كنيد). و تمام حرامها، (قابلِ) قصاص است و (به طور كلّى) هركس به شما تجاوز كرد، همانند آن بر او تعدّى كنيد! و از خدا بپرهيزيد (و زياده روى ننماييد!) و بدانيد خدا با پرهيزكاران است!».

منبع: نهج‌البلاغه حکمت ۳۱۴