ضحی (شهیدمحمودرضابیضائی)

بازنویسی معراج السعاده 

ادامه فایده علم اخلاق بر سایر علوم

برای انسان دو نوع ذات است. ذات اول پایین تر از چهارپایان است و دومی بالاتر از جهان فرشتگان است در مورد اول خداوند می فرماید: «إن هُم الّا کَالأنعامِ بَل هُم أضَلُّ سَبیلا؛ نیستند ایشان مگر چهارپایان بلکه پستر و گمراه تر»( اعراف:179) به همین دلایل است که می گویند: « یا لَیتَنی کَنتُ تُرابا؛ کاش که من خاک بودمی»(40 سوره نبأ)و در مورد آخرین مرتبه اش می گوید: «لَولاک لَما خَلَقتُ الأفلاک؛ اگر مقصود تو نبودی آسمان را خلق نمی کردم»
به همین دلیل بود که پیامبر(ص) فرمودند: «إنِّی وُزِنتُ بِاُمَّتی فَرُجِتُ بِهِم؛ من را بر همه امت وزن کردند و من برتری دارم.» و این دلیل ها واضح می کند مطلب را به اینکه تفاوت و اختلافی که بین افراد وجود دارد نه به خاطر جسمیت است، چرا که همه آنها در آن مشترک هستند بلکه به دلیل صفات و اخلاقی است که باعث رسیدن آنها به بالاترین مرتبه می گردد و کدام علمی بهتر است از اینکه انسان را به اشرف مخلوقات می رساندبه همین علت علمای گذشته به این علم فقط علم اخلاق و اکسیر اعظم می نامیدند و برای آموزش شاگردان در ابتدا به این علم می پرداختند، چون معتقد بودند یاد گرفتن علم بدون تهذیب اخلاق ثمره و فایده ای ندارد. آری همان گونه که بدن اگر از مواد فاسد و زاید پر شود سبب ایجاد بیماری می گردد نفس و ذات نیز اگر از صفات ناپسند اخلاقی پر شود از به دست آوردن علم چیزی جز شر و فساد ثمره ای نمی بیند