ضحی (شهیدمحمودرضابیضائی)

سوال
 آیا آیه 79 سوره نساء فقط مشمول شخص پیامبر اکرم (ص) است یا مشمول دیگران نیز می شود؟

 پاسخ
  آیه قبل می­فرماید: * أَیْنَما تَکُونُوا یُدْرِکْکُمُ الْمَوْتُ وَ لَوْ کُنْتُمْ فی‏ بُرُوجٍ مُشَیَّدَةٍ وَ إِنْ تُصِبْهُمْ حَسَنَةٌ یَقُولُوا هذِهِ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ وَ إِنْ تُصِبْهُمْ سَیِّئَةٌ یَقُولُوا هذِهِ مِنْ عِنْدِکَ قُلْ کُلٌّ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ فَما لِهؤُلاءِ الْقَوْمِ لا یَکادُونَ یَفْقَهُونَ حَدیثا [i] هر جا باشید، مرگ شما را درمی‏یابد هر چند در برجهای محکم باشید! و اگر به آنها [منافقان‏] حسنه (و پیروزی) برسد، می‏گویند: «این، از ناحیه خداست.» و اگر سیّئه (و شکستی) برسد، می‏گویند: «این، از ناحیه توست.» بگو: «همه اینها از ناحیه خداست.» پس چرا این گروه حاضر نیستند سخنی را درک کنند؟!

و به دنبال آن در این آیه شریفه می­فرماید : * مَّا أَصَابَکَ مِنْ حَسَنَةٍ فَمِنَ اللَّهِ  وَ مَا أَصَابَکَ مِن سَیِّئَةٍ فَمِن نَّفْسِکَ  وَ أَرْسَلْنَاکَ لِلنَّاسِ رَسُولًا  وَ کَفَی‏ بِاللَّهِ شهَِیدًا [ii]

(آری،) آنچه از نیکی­ها به تو می‏رسد، از طرف خداست و آنچه از بدی به تو می‏رسد، از سوی خود توست و ما تو را رسول برای مردم فرستادیم و گواهی خدا در این باره، کافی است!

بعد از آنکه فرمود اینان به هیچ وجه چیزی نمی‏فهمند، برای این که حقیقت امر را بیان کند، خطاب را از آنان برگرداند، با اینکه در جمله:" قُلْ کُلٌّ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ ” روی سخن به آنان بود، روی سخن را از آنان برگردانیده و متوجه رسول خدا (ص) کرد تا بفهماند آنان لیاقت آن را ندارند که مورد خطاب قرار گیرند و آن گاه به بیان حقیقت حسنات و سیئاتی که به آن جناب می‏رسد از لحاظ مبدأ و منشا آن­ها پرداخته، خاطر نشان ساخت که رسول خدا (ص) فی نفسه و به نحو استقلال، خصوصیتی در این حقیقت که خود یکی از احکام وجودی و دائر بین همه و یا حد اقل دائر در بین انسان­ها است ندارد و حسنات و سیئات در بین همه‏ انسان­ها جریان دارد، چه مؤمن و چه کافر، چه صالح و چه طالح، چه پیغمبر و چه غیر آن. پس حسنات که عبارت شد از اموری که انسان به حسب طبع خود آن را حسن و محبوب می‏داند، از قبیل: عافیت و نعمت و امنیت و آسایش همه از ناحیه خدای سبحان است، و سیئات که عبارت شد از اموری که انسان از آن تنفر دارد از قبیل: مرض و ذلت و فقر و مسکنت و فتنه و ناامنی، همه و همه منشا آن­ها خود انسان‏ها هستند نه خدای سبحان، و بنا بر این آیه شریفه نزدیک به مضمون آیه زیر است که می‏فرماید: “ ذلِکَ بِأَنَّ اللَّهَ لَمْ یَکُ مُغَیِّراً نِعْمَةً أَنْعَمَها عَلی‏ قَوْمٍ حَتَّی یُغَیِّرُوا ما بِأَنْفُسِهِمْ وَ أَنَّ اللَّهَ سَمِیعٌ عَلِیمٌ " [iii] و این معنا که حسنات مستند به خدای تعالی و سیئات مستند به خلق باشد، منافات ندارد که از یک نظر کلی هر دو قسم مستند به خدای تعالی باشد. [iv]

[i] - سوره نساء آیه 78.
[ii] - سوره نساء آیه 79.
[iii] - سوره انفال آیه 53.
[iv] - برگرفته از ترجمه تفسیر المیزان، ج‏5، ص 9.
 
منبع: پایگاه اطلاع رسانی حوزه