سوال
آیا آیه 79 سوره نساء فقط مشمول شخص پیامبر اکرم (ص) است یا مشمول دیگران نیز می شود؟
پاسخ
آیه قبل میفرماید: * أَیْنَما تَکُونُوا یُدْرِکْکُمُ الْمَوْتُ وَ لَوْ کُنْتُمْ فی بُرُوجٍ مُشَیَّدَةٍ وَ إِنْ تُصِبْهُمْ حَسَنَةٌ یَقُولُوا هذِهِ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ وَ إِنْ تُصِبْهُمْ سَیِّئَةٌ یَقُولُوا هذِهِ مِنْ عِنْدِکَ قُلْ کُلٌّ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ فَما لِهؤُلاءِ الْقَوْمِ لا یَکادُونَ یَفْقَهُونَ حَدیثا [i] هر جا باشید، مرگ شما را درمییابد هر چند در برجهای محکم باشید! و اگر به آنها [منافقان] حسنه (و پیروزی) برسد، میگویند: «این، از ناحیه خداست.» و اگر سیّئه (و شکستی) برسد، میگویند: «این، از ناحیه توست.» بگو: «همه اینها از ناحیه خداست.» پس چرا این گروه حاضر نیستند سخنی را درک کنند؟!
و به دنبال آن در این آیه شریفه میفرماید : * مَّا أَصَابَکَ مِنْ حَسَنَةٍ فَمِنَ اللَّهِ وَ مَا أَصَابَکَ مِن سَیِّئَةٍ فَمِن نَّفْسِکَ وَ أَرْسَلْنَاکَ لِلنَّاسِ رَسُولًا وَ کَفَی بِاللَّهِ شهَِیدًا [ii]
(آری،) آنچه از نیکیها به تو میرسد، از طرف خداست و آنچه از بدی به تو میرسد، از سوی خود توست و ما تو را رسول برای مردم فرستادیم و گواهی خدا در این باره، کافی است!
بعد از آنکه فرمود اینان به هیچ وجه چیزی نمیفهمند، برای این که حقیقت امر را بیان کند، خطاب را از آنان برگرداند، با اینکه در جمله:" قُلْ کُلٌّ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ ” روی سخن به آنان بود، روی سخن را از آنان برگردانیده و متوجه رسول خدا (ص) کرد تا بفهماند آنان لیاقت آن را ندارند که مورد خطاب قرار گیرند و آن گاه به بیان حقیقت حسنات و سیئاتی که به آن جناب میرسد از لحاظ مبدأ و منشا آنها پرداخته، خاطر نشان ساخت که رسول خدا (ص) فی نفسه و به نحو استقلال، خصوصیتی در این حقیقت که خود یکی از احکام وجودی و دائر بین همه و یا حد اقل دائر در بین انسانها است ندارد و حسنات و سیئات در بین همه انسانها جریان دارد، چه مؤمن و چه کافر، چه صالح و چه طالح، چه پیغمبر و چه غیر آن. پس حسنات که عبارت شد از اموری که انسان به حسب طبع خود آن را حسن و محبوب میداند، از قبیل: عافیت و نعمت و امنیت و آسایش همه از ناحیه خدای سبحان است، و سیئات که عبارت شد از اموری که انسان از آن تنفر دارد از قبیل: مرض و ذلت و فقر و مسکنت و فتنه و ناامنی، همه و همه منشا آنها خود انسانها هستند نه خدای سبحان، و بنا بر این آیه شریفه نزدیک به مضمون آیه زیر است که میفرماید: “ ذلِکَ بِأَنَّ اللَّهَ لَمْ یَکُ مُغَیِّراً نِعْمَةً أَنْعَمَها عَلی قَوْمٍ حَتَّی یُغَیِّرُوا ما بِأَنْفُسِهِمْ وَ أَنَّ اللَّهَ سَمِیعٌ عَلِیمٌ " [iii] و این معنا که حسنات مستند به خدای تعالی و سیئات مستند به خلق باشد، منافات ندارد که از یک نظر کلی هر دو قسم مستند به خدای تعالی باشد. [iv]
[i] - سوره نساء آیه 78.
[ii] - سوره نساء آیه 79.
[iii] - سوره انفال آیه 53.
[iv] - برگرفته از ترجمه تفسیر المیزان، ج5، ص 9.
منبع: پایگاه اطلاع رسانی حوزه
